အစၥလာမ့္သမုိင္း
အြမ္မိယာဒ္ အင္ပါယာ ဆီးရီးယား ၆၆၁-၇၅၀
တမန္ေတာ္ျမတ္ (ဆြ) အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္ အမိန္႔ေတာ္ခံယူေတာ္မူၿပီးေနာက္ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ ေနာက္လုိက္ဆက္ခံမည့္ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးကုိ တိတိက်က် ခန္႔အပ္ျခင္းမရွိခဲ့ပါ။ သို႔ေသာ္ ဆြဟာဘာ အမ်ားစု၏ သေဘာတူညီအေပၚ အဘူဘကရ္ (ရေသြ႕) ကုိ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ခန္႔ ခိုလဖာ အီရာရွီဒီးန္ ၏ စစ္မွန္ တရားဘက္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေၾကာင့္ အစၥလာမ္ သာသနာ ေတာ္ႏွင့္ ႏုိင္ငံေတာ္ သည္ မွန္မွန္ေရွ႕တက္လွမ္းေအာင္ျမင္ထြန္းကားခဲ့သည္။
၁။ အဘူဘကရ္ (ရေသြ႕) (၆၃၂-၆၃၄)
၂။ အုိမာရ္ (ရေသြ႕)(၆၃၄-၆၄၄)
၃။ အြတ္စ္မားန္ (ရေသြ႕) (၆၄၄-၆၅၆)
၄။ အလီဘင္ အဘီသြာလီဘ္ (၆၅၆-၆၆၁)
အဆုိပါ ခလီဖါ သမၼတႀကီး ၄ ပါးလံုးသည္ တမန္ေတာ္ျမတ္ ေနထုိင္သြားသည့္ မဒီနာၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ နန္းဆုိက္ ေနထုိင္ကာ က်မ္းျမတ္ကုရ္အာန္ႏွင့္ ဟဒီးဆ္ေတာ္မ်ားကို တရားဥပေဒအျဖစ္ ကိုင္တြယ္က်င့္သံုး အုပ္ခ်ဳပ္သြား သျဖင့္ ၄င္းတို႔၏ ေခတ္သည္ အလြန္ ေအာင္ျမင္ေသာ္ မွန္ကန္ေသာ ေခတ္ တနည္းအားျဖင့္ (ခုိင္ရြန္အုမူးရ္) ေက်ာ္ၾကားခဲ့သည္။ အဘူဘကရ္ (ရေသြ႕) သည္ မိမိလက္ထက္တြင္ သမၼတဟူသည္ ခလီဖြာ ရစူလြလႅာဟ္ အျဖစ္ ေခၚရန္ အတြက္ သတ္မွတ္ခဲ့သလို အိုမာရ္ (ရေသြ႕) ကလည္း သမၼတဟူေသာ ဂုဏ္ပုဒ္ကို ခလြီဖသြလ္ မုမီနီးန္ ဟု ေခၚတြင္ေစခဲ့ေၾကာင္း မွတ္သားရပါသည္။
ေနာက္ဆံုး သမၼတႀကီး အလီဘင္ အဘီသြာလီဘ္ (ရေသြ႕) လက္ထက္သည္ ႏုိင္ငံေရးအလြန္ရႈပ္ေထြးေသာ ေခတ္ကာလျဖစ္သည္။ ေျမာက္မ်ားစြာေသာ အစၥလာမ္ ရန္သူတို႔သည္ အတြင္းတြင္လည္းေကာင္း အျပင္တြင္ လည္းေကာင္း ရွိခဲ့ၿပီး အလီ (ရေသြ႕) သည္ ေျမာက္မ်ားစြာေသာ တုိက္ပြဲမ်ား ႏုိင္ငံေရး အရႈပ္အေထြးမ်ားကို ရင္ဆုိင္ခဲ့ရသည္။ အဆံုးတြင္ အလီ (ရေသြ႕)အား ရန္သူမ်ားက ရက္စက္စြာ သတ္ျဖတ္ခဲ့သည္။ အလီ (ရေသြ႕) ၏ ရန္သူမ်ားစာရင္းတြင္ အြမ္မီယာဒ္ ကိုရုိင္းရွ္ အမ်ဳိးအႏြယ္၀င္ မုအာ၀ိယာဟ္ (ရေသြ႕) သည္ ထိပ္ဆံုးမွ ျဖစ္ခဲ့ သည္။ အလီ (ရေသြ႕) ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ မအာ၀ိယာဟ္ (ရေသြ႕) က ပထမ ဦးဆံုး အြမ္မီယာဒ္ မင္းဆက္ကို တည္ေထာင္ခဲ့သူျဖစ္လာခဲ့ၿပီး ၄င္းသည္ နန္းၿမိဳ႕ေတာ္ကို ဆီးရီးယားႏုိင္ငံ ဒမာဆ္ကဒ္ ၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ ေျပာင္းေရြ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေတာ္မူခဲ့ေလသည္။ ဤသည္ကာ ေအဒီ ၆၆၁ ခုႏွစ္ျဖစ္ပါသည္။
မုအာ၀ိယာဟ္ ဘင္ အဘူဆြဖ္ယားန္ (၆၆၁-၆၈၀)
အြမ္မီယာဒ္ အုပ္ခ်ဳပ္သူတို႔၏ ပထမဦးဆံုး ဘုရင္ျဖစ္သည္ မုအာ၀ိယာဟ္ (ရေသြ႕) သည္ အစၥလာမ္သမုိင္းတြင္ ပထမဦးဆံုးေသာ အစၥလာမ္ စစ္တပ္ (ႀကည္းတပ္ႏွင့္ ေရတပ္)ကုိ စံနစ္တက် တည္ေထာင္သူ အျဖစ္ မွတ္တမ္း တင္ခံရသူျဖစ္သည္။ သူ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလအတြင္ အစၥလာမ္ အင္ပါယာႀကီးသည္ အာေရးဗီးယား ကၽြန္းဆြယ္မွ ေနကာ ေျမထဲပင္လယ္ေဒသေျမာက္ပုိင္းအထိေရာက္ရွိသြားသလို အေရွ႕ဖက္ျခမ္းတြင္ အာရွ အလယ္ပုိင္းႏုိင္ငံမ်ားသို႔တုိင္ေအာင္ ေရာက္ရွိသြားပါသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးလုပ္ငန္း မ်ားကိုလည္ ပိုမိုထက္ျမက္မႈ ရွိေအာင္ သူသည္ ေရာမႏုိင္ငံ ဘုိင္ဇာန္တီးန္ တုိ႔သည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္မ်ားကို ေကာင္းစြာေလ့လာၿပီး အစၥလာမ္အင္ပါယာႀကီးတြင္ ေအာင္ျမင္ စြာ က်င့္သံုးႏုိင္ခဲ့သည္။ သူ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစံနစ္ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ႀကားရ ျခင္းအေၾကာင္း အရင္းကား သူသည္ လိမ္မာပါးနပ္စြာျဖင့္လည္းေကာင္း သီးခံတရားျဖင့္လည္းေကာင္း အုပ္ခ်ဳပ္တတ္ျခင္းေၾကာင့္ ပင္ျဖစ္သည္။ သူ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအေၾကာင္းကို ဤသို႔ေဖၚျပခဲ့ သည္။ “မိမိသည္ ဓါးကို သံုးရမည့္ေနရာတြင္ ဒုတ္ကို သံုးခဲ့ၿပီး၊ ဒုတ္ကိုသံုးရ မည့္ေနရာတြင္ ပါးစပ္ကို သံုးခဲ့သည္။ မိမိ၏ေနာက္လုိက္ ေကာင္းတစ္ေယာက္ တည္းက်န္သည္ျဖစ္ေစ သူကို မည္သည့္အခါမွ် အဆံုးအရံႈးမခံနုိင္ပါ။ သူကိုတင္းလွ်င္ မိမိ ကေလွ်ာ့ေပးေလ့ရွိၿပီး သူကေလွ်ာ့ေပးလွ်င္ မိမိက တင္းေပးျခင္းျဖစ္ ဆက္ဆံေရးကို အစဥ္ေကာင္းေအာင္ ထိန္းသိမ္းခဲ့ပါသည္။”
မုအာ၀ိယာဟ္က မည္မွ်ပင္ေကာင္းေအာင္ အုပ္ခ်ဳပ္ႏုိင္ခဲ့သည္ျဖစ္ပါေစ သူသည္ ေနာက္ပုိင္းအခ်ိန္တြင္ သူ၏ သားျဖစ္သူ ယဇီးဒ္ အတြက္ ျပည္သူတို႔၏ ေထာက္ခံမႈကို ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ ၆၈၀ ခုႏွစ္ မုအာ၀ိယဟ္ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ သူ၏သားသည္ သူကုိဆက္ခံခဲ့သည္။ သူတို႔၏ ႏုိင္ငံေရးစနစ္သည္ ယခင္ ခလီဖါမင္းမ်ား ကဲ့သို႔ ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမာက္ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ စံနစ္မဟုတ္သျဖင့္ မြတ္စ္လင္မ္ အမ်ားစုက မႏွစ္သက္ခဲ့ၾကပါ။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း အစၥလာမ္ ရာဇ၀င္တြင္ အြမ္မီယာဒ္တို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ကို အစၥလာမ္ ခလီဖာ မင္းဆက္မ်ားအျဖစ္ မေဖၚျပေတာ့ဘဲဲ အစၥလာမ့္ႏုိင္ငံ ေတာ္ကိုလည္း ဘုရင္အုပ္ခ်ဳပ္သည္ စနစ္အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ အြမ္မီယာဒ္တို႔လက္ထက္ သမာသမတ္ၾကေသာ ဘုရင္တပါးေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ သူကား အိုမာရ္ဗင္ အဗ္ဒြလ္အဇီးဇ္ ျဖစ္ၿပီးကို သူကုိမူ လူအမ်ားက ေလးစားၾကၿပီး ခလီဖါ မင္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကပါသည္။
ယဇီးဒ္ ဘင္ မုအာ၀ီယဟ္ (၆၈၀-၆၈၃)
တုိေတာင္းလွေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွစ္အတြင္း ယဇီးဒ္ သည္ မ်ားစြာေသာ ဆန္႔က်င္ဘက္ အုပ္စုမ်ား၏ တုိက္ခုိက္ ျခင္းကို ရင္ဆုိင္ရေလသည္။ ယဇီးဒ္ ကုိ ဆန္႔က်င္ေသာ အုပ္စုမ်ားအတြင္း ထင္ရွားေသာ အုပ္စုသည္ အလီ (ရေသြ႕) ကို ကူညီေသာသူမ်ားဟု ဆိုသည္ ရွီရိုက္ အုပ္စုပင္ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ အလီ (ရ ေသြ႕) ႏွင့္ သားေတာ္ႀကီး ဟစန္ (ရ) တို႔သည္ ကြယ္လြန္ၿပီးျဖစ္သည္။ သားေတာ္ငယ္ ဟူစိန္ (ရ ေသြ႕) မွာ မဒီနာတြင္ပင္ ရွိေနေသးသည္။ ရွီရုိက္တို႔က သားေတာ္ငယ္ ဟူစိန္ (ရ ေသြ႕) ကို ခလီဖြာ မင္းျဖစ္ေစျခင္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ရွီရိုက္တို႔သည္ ဟူစိန္ (ရ ေသြ႕) ကို အီရတ္ ႏုိင္ငံ ကူဖာၿမိဳ႕သို႔ လာေရာက္ကာ နန္းခံရန္ ေခၚယူေလသည္။ ဟူစိန္ (ရ ေသြ႕) သည္ မိမိကို ေထာက္ခံ သည့္ အုပ္စုအနည္းငယ္ျဖင့္ ကူဖာၿမိဳ႕သုိ႔ သြားသည့္အခါ လမ္းခုလတ္တြင္ ကရ္ဘလာ ဟူသည္ အရပ္သို႔ ေရာက္လွ်င္ ယဇီးဒ္၏ စစ္တပ္ႏွင့္ ရင္ဆုိင္ရေလသည္။ တုိက္ပြဲတြင္ ဟူစိန္ (ရ ေသြ႕) ႏွင့္ မ်ားစြာေသာ သားသမီးမ်ား ေရႊမ်ဳိးမ်ား မွာ သတ္ျဖတ္ျခင္းခံလုိက္ရေလသည္။ ဤတုိက္ပြဲသည္ အစၥလာမ္သမို္င္း တြင္ အလြန္အေရးႀကီး သည့္ အျဖစ္အပ်က္ျဖစ္ရျခင္းသည္ မြတ္စ္လင္မ္ အြမ္မသ္၏ အင္အားစုႀကီးသည္ လံုး၀တိတိက်က် ႏွစ္ပုိင္းကြဲ သြားရျခင္းျဖစ္သည္။ စြန္နီအုပ္စု မ်ားႏွင့္ ရွီအိုက္ အုပ္စုမ်ားအျဖစ္ ယေန႔ကမာၻတြင္ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် မေပါင္း စည္းႏုိင္ သည့္ အုပ္စုႏွစ္ခုအျဖစ္သို႔ေရာက္သြားရျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
ယဇီးဒ္သည္ သကၠရာဇ္ ၆၈၃ ခုႏွစ္တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့ၿပီး သူ၏ အရိပ္အရာကို သူ၏ တစ္ဦးတည္းေသာသားျဖစ္ သူ မုအာ၀ိယဟ္ (သူ႔အဖုိးနံမည္ကို ေပးအပ္ျခင္းခံ ရသည္)ကုိ ေပးအပ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ မုအာ၀ိယဟ္ ၂ သည္ လည္း သက္ဆုိးမရွည္ဘဲ ၆၈၄ ခုႏွစ္တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့ၿပီး ဆီးရီယားတြင္ အဘူဆူဖီယာန္း အမ်ဳိးဆက္တို႔၏ မင္း ဆက္သည္ ကုန္ဆံုးသြားေလသည္။ မုအာ၀ိယာဟ္ ၂ ကိုဆက္ခံသူမွာ မရ္၀ါးန္ဗင္ ဟကမ္ဆိုသူ အြမ္မိယာဒ္ မင္းဆက္တြင္ အသက္အႀကီး ႀသဇာအႀကီးဆံုးျဖစ္သူကို နန္းတင္ေျမာက္ခဲ့သည္။ မရ္၀ါးန္သည္လည္ တစ္ႏွစ္ သာအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၿပီး ခုႏွစ္ ၆၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ေသဆံုးခဲ့သည္။ မာရ္၀ါးန္ကို ဆက္ခံခဲ့သူမွာေတာ့ သူ၏ သားေတာ္ျဖစ္ သူ အဗ္ဒြလ္မလိက္ ဗင္ မရ္၀ါးန္ပင္ျဖစ္သည္။
No comments:
Post a Comment